Aile planlaması bireyler ya da eşlerin istenmeyen gebeliklerden sakınmalarına, iki doğum arasındaki süreyi düzenlemelerine yaş ve sosyoekonomik durumlarını göze alarak ne zaman ve ne kadar çocuk sahibi olacaklarına karar vermelerine, çocuğu olmayan eşlerin çocuk sahibi olmalarına yardım eden uygulamaların tümüdür, amaç sağlığı korumaktır.
Doğum Kontrol Yöntemlerinin Faydaları Nelerdir?
Doğum kontrol yöntemlerinin çok sayıda faydası bulunuyor ve bu faydalar hem sağlık yönünden hem de ailenin geleceği bakımından oldukça önemli hale gelebiliyorlar.
- Annenin gebelik aralıklarını uzatır,
- Doğumu planlama imkanı sunar,
- Anne ölümü ihtimalini düşürür,
- Geç yaştaki gebeliklere engel olur,
- Bazı yöntemler cinsel hastalıkların geçişini önler,
- Ekonomik sarsılmayı önler.
Kondom – Prezervatif Kullanımı
Kondomlar, %90’ları aşan gebelikten koruma oranlarına sahipler ve gebelikten korunmanın yanında cinsel hastalıkların geçmesine de engel olabilmeleri sayesinde genel sağlık için de en iyi koruma yöntemleri arasındalar. Kondom kullanımı günümüzde çiftlerde zaman zaman daimi doğum kontrol yöntemi olarak kullanılabiliyor.
Vajinal Diyafram Kullanımı
Vajinal diyafram ve kadın kondomu ise prezervatifin bir nevi kadın versiyonu olarak tanımlanabilir. Her iki koruma yöntemi de vajinaya bir bariyer uygulama esasına dayanır ancak bu ürünlerin spermisid adlı sperm öldüren jellerle birlikte kullanılmak zorundadırlar. Aksi taktirde diyaframın çıkarılma anında istenmeyen gebeliklere sebep olunabilir. Bu yöntemin hastalıklardan koruma düzeyi ise erkek kondomuna göre birazcık daha düşüktür.
Doğum Kontrol Hapları
Doğum kontrol haplarının içerisinde östrojen ve progesteron hormonları bulunur ve kutu içerisindeki her hapın belli bir günde kullanılması gerekir. Bu haplar, kadının yumurtlama döngüsünü bastırarak gebeliklere engel olurlar ve dolayısıyla ek bir korunma yöntemine gerek bırakmazlar. Ancak hormon destekli bir korunma yöntemi olmaları sebebiyle, bilhassa aşağıdaki rahatsızlıklara sahip olanlar için doktorlar tarafından genellikle önerilmezler ;
- Kalp damar hastalıklarına yatkın olanlar
- Meme kanseri öykülerine sahip olanlar
- Gebelik ihtimali olanlar
- Karaciğer sorunlarına sahip olanlar
- Günde 15 adedin üzerinde sigara kullananlar
Bu rahatsızlıklar doğum kontrol haplarından etkilendikleri için bu doğum kontrol yönteminin uygulanmasına engel oluyorlar ancak doğum kontrol haplarının rahim ve yumurtalık kanseri riskinde azalma, adet düzensizliklerinde azalma, rahim enfeksiyonlarından koruma, kemik erimesi riskini azaltma gibi çok sayıda faydaları da bulunuyor. Fakat çok uzun vadeli kullanımlarda rahim iç duvarında incelme gibi sıkıntıların da görülebildiğini belirtebiliriz.
Enjeksiyonlar
Progesteron hormonu enjeksiyonu da doğum kontrol hapının bir benzeri koruma yöntemi ancak bu enjeksiyonları aylık veya 3 aylık süreçlerde kas içine iğne şeklinde alabiliyorsunuz. Etkileri ise genel olarak haplardan farklı değil.
Cilt Altı İmplant Kullanımı
Cilt altı implantlar da düzenli olarak hormon salgılayan koruma yöntemleri arasındalar ve yaklaşık olarak 5 yıl boyunca aktif koruma sağlıyorlar. Ancak kilo artışı ve vücutta sıvı toplanması gibi yan etkileri biliniyor.
Spiral Kullanımı
Hormonlu ve hormonsuz olarak iki çeşidi bulunan spiraller, rahim ağzından içeri yerleştiriliyorlar ve rahim içerisinde T şeklinde bir şekle sahip olarak spermlerin tüplere erişmesine engel oluyorlar. Genellikle bakırlı ve hormonsuz hali kullanılsa da, adet kanaması çok ve düzensiz olan hastalarda hormonlu tipler de tercih edilebiliyor. Ancak hormonlu tiplerin doğum kontrol haplarında olduğu gibi progesteron salınımı yaptıkları da unutulmamalı.
Spiraller 5 ila 10 sene arasında aktif koruma sağlıyorlar ve bu süreçte kadının herhangi bir çaba göstermesi de gerekmiyor. Fakat bazı kadınlarda ağrılar, kanamalar ve enfeksiyonlar gibi yan etkiler olabildiği için spiral kullanımına son vermek gerekebiliyor.
Geri Dönüşümü Olmayan Doğum Kontrol Yöntemleri
Kadınlarda Tüpleri Bağlatma
Kadınlarda spermlerin yumurtaya ulaşmak için kullandıkları tüplerin cerrahi olarak bağlanmaları sayesinde gebelik neredeyse %99’un üzerinde bir başarı ile engellenebiliyor ve daha sonra hiç bir işlem yapmaya gerek kalmıyor. Fakat bu tüp bağlatma işlemi, tüplerde yapışmaya neden olduğu için, gelecekte çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin maalesef doğal yollardan gebelik elde etme şansı da kalmıyor çünkü bağlanan nokta açılsa bile tüplerin izledikleri yol tahrip oluyor.
Fakat bu yöntemi uygulatmış olsanız bile normalde biraz daha düşük ihtimalli olsa da tüp bebek tedavisinden faydalanma şansınız devam ediyor.
Erkeklerde Tüpleri Bağlatma (Vazektomi)
- Testislerdeki spermlerin sperm haznesine aktarılmasını sağlayan tüplerin bağlanmaları ve yakılmaları ile uygulanan bu yöntemin de geri dönüşüm imkanı bulunmuyor. Son senelerde tüplerin yeniden açılmaları ile kısıtlı bir miktarda başarı yakalanabilse bile, genellikle erkekler bu işlem sonrasında da doğal yollardan kadını gebe bırakamıyorlar. Ancak tüp bebek tedavisinde de bu yöntemin büyük zorluklar çıkardığını es geçmemek gerekiyor çünkü spermlerin toplanması için testis aspirasyonu adlı yöntemin uygulanması gerekiyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder